2022
Beroemde namen voor een hele generatie, al snel vergeten door de volgende. Ik ben bang dat Susan Sontag en de bijbehorende Newyorkse clique tot deze groep behoren. En alhoewel de biografie van Ben Moser boeiend en goed geschreven is, geeft het weinig aanleiding Susan Sontag veel langer te blijven herinneren. Enkele van haar prestaties, zoals de introductie van het begrip 'camp' en haar essays over fotografie, zijn culturele memen, ideeën die een heel gedachtegoed met zich meedragen en daarmee ook overdragen. Hetzelfde kan gezegd worden over haar interpretatie van ziekte als tweede rijk van de mensheid, naast het rijk van de gezonde mensen. Ze rekende af met het idee van ziekte als metafoor voor het individu. Je kunt als mens minder grote prestaties achter je naam krijgen.
Toch wringt er veel, althans als je meegaat met de zienswijze van Ben Moser. Neem het idee van ziekte als metafoor: ja, toen ze zelf borstkanker kreeg in de jaren 70, fase 4, toen weigerde ze terecht de schuld daarvoor op zich te nemen. Kanker en persoonlijkheid hadden natuurlijk niets met elkaar van doen. Haar genezing, waarvoor ze bereid was helse pijnen te doorstaan en waarop ze zich dankzij haar rijke weldoeners volledig op kon richten, is vervolgens wel een persoonlijke overwinning. Haar boodschap sindsdien: "Als je hard genoeg je best doet, kun je genezen."
Telkens weer bestaat pas iets, als zij het heeft gezien. Waar dat bij Simone de Beauvoir in het begin ook het geval was, maar zij, door de ervaringen van de Tweede Wereldoorlog, er later op terugkomt en het egoïstisch en ontoereikend noemt, blijft deze houding van Sontag tot het einde toe haar houding ten opzichte van het leven bepalen. Moser doet zijn best om steeds de goede en de slechte Sontag te beschrijven, als twee zijden van een enorm veelzijdig en rijk leven. Als lezer blijf ik achter met een zuur gevoel over Sontag: Uit angst niet de persoon in de ogen van de ander te zijn, die ze zelf zo graag wil zijn, slaat ze meedogenloos om zich heen. Ze concludeert al vroeg dat ze een vorm van empathie mist, en het lijkt erop dat het haar niet gelukt is om daar verandering in te brengen.