Violette Leduc en Frida Vogels omhelzen het waarachtige leven

december 2014

Zondagavond eindelijk de biopic Violette gekeken. Het is het verhaal van Violette Leduc, en minstens zo zeer dat van Simone de Beauvoir. Violette is de meest vrouwelijke schrijfster onder de schrijvers, niet als deuxieme sexe, juist niet, ik begrijp de fascinatie van Simone de Beauvoir voor Violette Leduc na twee dagen bezinken beter dan zondag. Violette is, gekwetst en gehavend als ze is door haar moeder, Maurice en de wereld in bredere zin, zichzelf gebleven. Ik ben wie ik ben en ik kan niet anders. Dat is wat haar boeken uitstralen en dat is wat ook de film aan boodschap heeft.

Daarin lijkt ze op Frida Vogels. De hele wereld kan willen dat ik anders ben — sterker nog, ik zou het zelf willen, maar ik kan niet anders zonder mezelf te verloochenen. Violette Leduc kan zichzelf aan de voeten van een man werpen, maar ze kan zichzelf niet wegcijferen. Dat maakt haar zo krachtig. Het is volgens mij deze onmacht die ze deelt met Frida Vogels. Hun boeken zijn ontluisterende portretten van eerlijkheid, en alhoewel ze beide aanschurken tegen zelfmedelij en misogynie, omhelzen ze uiteindelijk het waarachtige leven.

In hun zoektocht naar wie ze zijn, geven Violette Leduc en Frida Vogels ons de boodschap: Dit is wie ik ben, ik kan en wil uiteindelijk niet anders. Ze worstelen beide met hun vrouw-zijn, de maatschappelijke en ouderlijke verwachtingen die daarbij horen. Ik kan me niet voorstellen dat een man ‘hun’ boeken zou kunnen schrijven. Bij Voskuil en Knausgard, schrijvers die ook niet weglopen voor de strijd in een onooglijk bestaan, zie ik bijvoorbeeld toch altijd het succes in hun handelen. Als ze ervoor open staan, vinden ze erkenning en steun. Je voelt dat de wereld om hen draait. Een gevoel dat je noch bij Violette Leduc noch bij Frida Vogels bekruipt. Het lukt hen niet om zichzelf op te offeren voor de man, en dus lijkt het wel of de wereld tot stilstand komt.

Voor Simone de Beauvoir was er altijd een man, in ieder geval Sartre, waardoor de wereld haar een plek gunde. Violette Leduc wilde wel de liefde, kreeg uiteindelijk het succes, maar, zoals Simone de Beauvoir in de film ook opmerkt — je kunt geen vrienden zijn met Violette. De wereld draait om Violette, maar helaas lukt het haar niet die wereld groter te maken dan Violette alleen. Zoals ook de wereld van Frida Vogels uiteindelijk niet groter is dan haar reflectie op zichzelf.

Erkenning krijgen voor de persoon die je bent, zonder te hoeven huichelen en flemen. Dat is voor een vrouw wellicht in onze maatschappij nog moeilijker dan voor een man. Violette en Frida beschrijven wat het is om niet anders te kunnen zijn dan wie je bent. In de biopic Violette wordt dat mooi verbeeld. Al ben ik blij dat ik alle in het Nederlands vertaalde boeken van haar in de afgelopen 30 jaar heb gelezen — de biopic wint enorm aan diepte als je haar magistrale zinnen en aan zelfhaat grenzende eerlijkheid kent.

De grote vraag die rest: Komt er ooit ook een biopic over Frida Vogels? Het zou meer dan verdiend zijn. En wanneer verschijnen eindelijk de laatste delen van haar dagboeken? (Ik weet het, na haar overlijden, mits ze haar eigen lezers niet overleeft.)