2025
Ik vermoed dat de Tsjechische denker Jan Patočka heel wat meer te zeggen heeft dan Dennis de Gruijter eruit haalt. Het overkomt me wel vaker dat ik niet de eigenlijke filosoof lees, maar een duider van een filosoof. En helaas betekent dit dat je er van alles aan historie en eigen interpretaties bijgeleverd krijgt. Beetje jammer.
22 boeken gelezen in 2025
-
Dennis de Gruijter: De solidariteit van de schok
-
David Grossman: Het leven speelt met mij
2025
Langzaamaan begint David Grossman tot mijn favoriete schrijvers te behoren. Wat is 'Het leven speelt met mij' een weergaloze roman. Drie generaties vrouwen: Vera van 90, Nina van 65 en Gili van in de 40. We zijn in Servië en Kroatië, we zijn in Israël, we zijn zelfs even in Zweden. We lijden mee met Vera, als ze letterlijk een schaduw is. En met Nina, die zichzelf het niets in wenst. We lachen mee met Gili, die als script girl de continuïteit in de gaten moet houden. We bekommeren ons om Rafi, de man die altijd van Nina is blijven houden (zijn grote talent). Een parel! -
Kim De L'Horizon: Bloedboek
2025
Een autofictief hen-boek, waarin hen pijpt en hardhandig anaal genomen wordt. In elkaar geslagen ook. Waarin hen zielsveel houdt van hun grossmeer, Zwitser-Duits voor oma. Poëtisch overdadig, trauma's onder de huid, liefde voor het leven. "Wat ik toen niet snapte, maar mijn met ladingen Bourdieu & Eribon opgevette ik nu wel: natuurlijk liep ik wel te koop met andere dingen in die tijd - mijn opleiding die ik met evenveel moeite had aangeschaft als de Balkanstrassegangers hun Mercedesrolexbiceps-praal." Prachtig ritmisch wordt de wereld vastgelegd waarin Grossmeer langzaam in dementie verdwijnt. -
Elton John: Me
2025
Hilarisch, openhartig, met zelfspot geschreven autobiografie van een van de grootste rockmuzikanten, Elton John. De man die iedereen kent, die Lady Gaga als petemoe voor zijn kinderen heeft, met Rod Stewart al ruim 50 jaar kinderachtige, maar o zo grappige streken uithaalt, die de koninklijke familie op zijn feestjes heeft - echt veel te veel om in 1 leven te proppen. Aan onzekerheid en daarbij horende zelfdestructieve acties geen gebrek (in ieder geval tot aan de jaren 90): compulsief in verzamelen, drugsgebruik, shoppen en mooie jongens aan de haak slaan (en weer harteloos dumpen als ze hem gaan vervelen). Die zelfspot maakt het tot een feest om te lezen: zelden geeft hij je het gevoel dat zijn gedrag normaal is. Hij zal de eerste zijn om zichzelf te relativeren. Al denk ik dat het een stijl is, en niet per se zijn karakter. Hij vindt het namelijk wel heel lekker om alle namen en de lol die ze samen hebben gehad, op te sommen. Van Lady Di tot Versaci, van John Lennon tot Liz Taylor. En al die anderen. Maar goed: er zit zoveel lol in zijn verhalen dat je hem uiteindelijk alleen maar kan omarmen. Wat een man. -
Karl Ove Knausgård: De wolven van de eeuwigheid
2025
Een typische Knausgård: sterk in de karakters die op hem lijken, en oeverloos in het essayistische. Het ongemak van een 19-jarige weet hij als geen ander overtuigend neer te zetten. Als Knausgård vanuit het perspectief van een vrouw het verhaal doet, krijg ik al moeite hem te volgen. En als er dan tientallen pagina's lang gesproken wordt over symbiose en bomen, dan is hij me kwijt. Niet omdat het onderwerp me niet interesseert, maar omdat ik het niveau niet zo hoogstaand vind. Knausgård is naar mijn idee geen intellectueel. Wel een hele goede schrijver als hij dicht bij zichzelf blijft. Dat mag hij uitsmeren over allerlei karakters, maar seksualiteit bij vrouwen, essays over allerlei wetenschappelijke onderwerpen - die overtuigen mij niet. Gelukkig is dat uiteindelijk hooguit 20% van het boek. Van de andere 600 pagina's heb ik genoten. -
Luca Cesari: Een kleine geschiedenis van pasta
2025
Met dank aan de nieuwe rubriek van Hiske Versprille in de Groene Amsterdammer (fijn in deze tijden om het gewoon over eten te hebben), me verdiept in de historie van 10 beroemde pastagerechten. Zoals gewoonlijk blijken tradities vooral heel nieuw te zijn, en deed men vroeger niet zo moeilijk. Pijnboompitten in de pesto? Pas standaard sinds een jaar of vijftig. Daarvoor: kaas, knoflook en basilicum of rucola. En zo blijken de meeste discussies vooral futiel van aard. Maar ja, als ze er niet waren, had niemand dit boek geschreven. En dat was dan weer jammer geweest. -
Donna Leon: Brunetti dl 6: Een stille dood
2025
-
Mark Beaumont: The Man Who Cycled The World
2025
In net iets minder dan 195 dagen de wereld rond fietsen met 30 kilo aan bagage bij je - waarom niet? Je moet er iets voor over hebben als je in het Guiness Book of Records wil komen. 160 Kilometer per dag laten weinig tijd voor sightseeing of genieten. Vanuit Parijs via Iran, Pakistan, India, Thailand, Australië, Amerika weer terug naar Parijs. Het is 2007/2008, en na een eerste reeks Europese landen, is Oekraïne de eerste grensoversteek waarna het echt anders voelt. Goed om te beseffen, nu we alle moeite doen om Oekraïne als logisch onderdeel van Europa te beschouwen. Blijkbaar was het dat niet in 2007. Terwijl ik met veel plezier het bij vlagen maniakale reisverslag heb gelezen, heb ik geen moment gedacht: 'Dat wil ik ook.' En dan achteraf te lezen dat hij de tocht nogmaals heeft gedaan, maar dan zonder bagage. In minder dan 80 dagen. Zo'n 390 km per dag. OMG -
Claudia Durastanti: De vreemdelinge
2025
Op de grens van autobiografie en literatuur, zoals ook Pia Pera met 'Ik heb het mijn tuin nog niet verteld', en 'Om en nabij' van Yolanda Entius - drie boeken op rij die zeker geen dagboeken zijn, maar wel het persoonlijke duiden. In een weigering te kiezen tussen vorm of vent, laten de drie auteurs de twee samensmelten, vorm én vrouw. In De vreemdelinge is de auteur dochter van twee Italianen die weigeren/ongeschikt zijn om, zich aan te passen aan de maatschappij. Misschien omdat ze doof zijn, misschien omdat ze psychisch anders in elkaar zitten. Amerika, een dorp in het zuiden van Italië, Londen, overal waar Durastanti woont en leeft, voel je de spanning om er echt te zijn, zich over te geven en te laten meevoeren door de waarden en normen van haar omgeving. In de drie boeken van deze vrouwen blijven de personen zelf ongrijpbaar. Waarmee de persoon waarschijnlijk meer recht gedaan wordt, maar aan een functie van literatuur wordt gemorreld. Lezen we niet (ook) om beter te begrijpen? Hier blijven we eerder toehoorders aan wie Durantis, Pera en Entius vertellen wat ze tot mens maakt en heeft gemaakt. -
Pia Pera: Ik heb het de tuin nog niet verteld
2025
Is het literatuur of autobiografisch? Het is het echte leven, de laatste periode ervan, van Pia Pera. Maar wat een literaire prestatie. Van een levendige vrouw die zich irriteert aan elke gehandicapte die op haar weg komt, verandert ze zelf door een neurologische ziekte die ze nimmer een naam geeft, in een wrak. De onttakeling beschrijft ze nauwgezet zonder in geklaag te vervallen. Het is wat het is, de nachten die steeds meer tot een marteling worden, de drie treden naar de keuken die steeds vaker een onneembaar obstakel worden, het egoïsme wat ze niet wil maar door de vermoeidheid wel af en toe de kop opsteekt. En natuurlijk de tuin - hoe die haar eerst nog op de been houdt, dan haar dagen in ieder geval nog kan opfleuren, tot ze uiteindelijk zelfs geen energie meer heeft om daar nog van te genieten. Een bitter lot. Een lot dat soms hoort bij het leven. -
Yolanda Entius: Om en nabij
2025
Een vervallen in huis in de Haute-Marne met een tuin. Yolanda Entius is direct verliefd. Ze doet aanstekelijk verslag van de strijd met de tuin. Haar conclusie na vele jaren ervaring: je moet de tuin je wil opleggen, want de natuur gaat haar eigen gang. Zelfs als je je wil oplegt. Ondertussen vertelt Entius ook over haar eigen woningverleden: van haar (niet zo gelukkig) ouderlijk huis tot de woongroepen die pas op latere leeftijd uit elkaar vielen. Het is mooi zoals ze beelden oproept zonder altijd alles te duiden voor de lezer. Of voor zichzelf. Waardoor de keerzijde is dat de schrijfster ook wat afstandelijk is. Ze is aanwezig, maar toont zeker niet het achterste van haar tong. Je bent als lezer welkom in haar tuin, maar niet in haar leven. Desondanks een aanrader. -
Tiesheng Shi: Notities van een theoreticus
2025
Een boek om te herlezen. Over C, F, N, O, L, WR en Z. Over een schrijver die hun levens ook gebruikt om zijn eigen herinneringen te duiden. Soms stelt hij zich de vraag of het nu de onderwijzeres O was, of wellicht de regisseuse N. Herinneringen komen herhaaldelijk terug en kunnen dan rustig verschuiven van de een naar de ander. De levens bestrijken de 20ste eeuw, met de nadruk op de periode 1950 - 1990. Maar op een zodanige manier verteld, dat het vooral heel algemeen menselijk is. Geen diepe duik in de psyche, geen lineair verhaal, maar reflecties op mensenlevens. Een citaat:"Stel bijvoorbeeld dat de jonge WR zijn mond had gehouden toen hij dat vreselijke nieuws hoorde, dat hij het absurde van het verhaal wel inzag maar er vanwege de ernst met niemand over sprak, dat zijn jeugdige behoedzaamheid het won van zijn jeugdige openhartigheid en hij het absurde stil en diep in zijn binnenste verborgen hield, dan is hij niet meer de jonge WR maar de jonge Z. In een mum van tijd lost het beeld van WR voor mijn ogen op om te worden vervangen door dat van Z."
-
Sarah Paretsky: Breakdown
2025
Geschreven in 2012, maar het gevoel dat je al in 2015 of 2024 was: de Tea Party en de hypocrisie maken het leven van mijn favoriete detective, V.I. Warshawski, niet makkelijker. In Breakdown komt de publieke schandpaal van uiterst rechts in botsing met de moraal van Warshawski. Een verrukkelijke thriller, waarbij ik schrik van het jaartal waarin het geschreven is. Leven we al zo lang in een verstikkend klimaat? -
Cilla & Rolf Börjlind: Olivia Rönning dl 7: De Samaritaan
2025
Gekruid met de corona-epidemie: angst voor besmetting, de lock-down, maar ook de tegenstanders van de overheid - veel actualiteit in deze hoogwaardige thriller van het duo Cilla en Rolf Börjlind. -
J.J. Voskuil: Had je nog willen wandelen?
2025
Bloemlezing met wandelingen uit Bij nader inzien en Het Bureau. Een feest der herkenning, en tegelijkertijd zo'n focus op de wandelfragmenten dat er ook veel te wensen over blijft. Voor mij is Voskuil vooral de vileine en weergaloze schrijver van dialogen. De natuurbeschrijvingen tijdens de wandelingen in Nederland en af en toe Frankrijk, de psychologie van de eenzaamheid, het is soms wat vlak. Zeker geen boek voor mensen die de oorspronkelijke romans nooit gelezen hebben. Tenzij je misschien idolaat van wandelen bent. -
Maria Kager: De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf
2025
Vader is een gestoorde directeur in het gevangeniswezen, moeder een psychologe die met liefde en vooral heel veel geduld en begrip anderen helpt, en de hoofdpersoon is Frida, dochter van dit ingewikkelde huwelijk. De beste houding in zo'n geval, is verwondering. Met name vader is niets meer dan een groot kind met teveel intellect, terwijl moeder helaas te vroeg sterft om het evenwicht in het gezin te verzekeren. Dus is Frida al jong op zichzelf aangewezen. Het boek leest heerlijk weg, maar persoonlijk vind ik de personages te 'gezocht' om te beklijven. -
Leila Slimani: Kijk ons dansen (dl 2)
2025
Het tweede boek in wat een trilogie moet worden: Het land van de anderen, beschrijft de jaren 60 en 70 in Marokko. Het is een geschiedenis, vertelt aan de hand van de familieleden van patriarch Amine, soldaat, boer en uiteindelijk grootgrondbezitter. In Mathilde stond de Elzasser vrouw van Amine centraal, dit deel draait om hun dochter Aïscha. Slimani gebruikt haar als kapstok om de wording van Marokko te beschrijven. De rol van de koning, de hippies zonder respect voor de Marokkaanse bevolking, de hardheid van Amine, de poging om een weg te vinden tussen traditie en moderniteit. Er komt zoveel aan bod, dat er wat weinig ruimte over blijft voor de individuele karakters. Iedereen heeft een rol in het theater dat Marokka vorm geeft bij Slimani. -
Tom Hillenbrand: Een dodelijke delicatesse
2025
Tweede deel over de Luxemburgse kok Xavier Kieffer. Met veel aandacht voor tonijn, en dan met name de overweldigende kracht en snelheid van de blauwvintonijn. Het zijn de bekende ingrediënten uit het eerste deel, met iets teveel aandacht voor de algemene weetjes en iets te weinig psychologische diepgang, waardoor het af en toe wat clichématig aandoet. Toch nog fijn leesvoer voor tussendoor. -
Didier Eribon: Een vrouw uit het volk
2025
Een lange bespiegeling van de socioloog Eribon op zijn moeder, het ouder worden en bejaard zijn, maar ook op het racisme en de moeizame verhouding tot zijn moeder, een vrouw uit het arbeidersmilieu dat Eribon met hart en ziel heeft geprobeerd achter zich te laten. Hij verbindt mooi het algemene met het particuliere, de observaties van vele schrijvers en filosofen, met als belangrijkste leidsmensen Norbert Elias en Simone de Beauvoir. Hij vraagt zich af hoe het linkse klassendenken van zijn ouders is verschoven naar Le Pen, waarom de afkeer van 'de zwarten' zo belangrijk is voor zijn moeder. En hoe je de echt ouden-van-dagen een stem kunt geven - want, zo concludeert hij, alle filosofen hebben het over 'jezelf bevrijden', van wat dan ook. Maar als je hulpbehoevend bent, waar haal je dan de energie vandaan om iets te doen? En juist dat groeiende besef van onmacht, is misschien wel wat de ouderdom zo confronterend maakt. -
Ada Jonkman: Zwerfster in Frankrijk
2025
Als je echt niet tevreden bent met je gezapig leven in Nederland, kun je altijd nog naar Frankrijk. Dat kan ik nog volgen bij Ada Jonkman. Maar de keuze om als clochard dag en nacht rond te zwerven - wow. Dat is koud, nat en niet goed voor maag en ledematen. Toch is dat wat Ada enkele jaren heeft gedaan, samen met Renaud, poëet, bohemien en zwerver. Het zijn de jaren 80 en 90, maar ook toen was het zwerversbestaan een bijzondere keuze. Blij dat ik lees om het mee te mogen maken. -
Dean Nicholson: Nala's wereld
2025
Goed boek om het jaar mee af te trappen. Door een buikgriep aan huis gekluisterd met oud-en-nieuw, in een half etmaal dit hartverwarmende (echt waar) en waargebeurde verhaal gelezen over een Schot, een fiets, zijn dierenliefde en de kracht van ongewild viral gaan. O ja, en vooral over de kitten, Nala, die hij aantreft als verstotelinge op een onherbergzame bergwand in Bosnië. Wat bij andere woeste mannen een kind kan doen, gebeurt bij Dean met deze kat: reinheid, rust en regelmaat komen in zijn leven, terwijl hij rustig doorfietst met meer dan 50 kilo aan bagage. Prachtige avonturen, waarin meestal de kat centraal staat. En hun volgers op Instagram en, later, ook Youtube. -
Nicolien Mizee: Licht bewoond eiland (dl 5 Faxen aan Ger)
2025
In dit vijfde deel van de faxen aan Ger zie je een steeds beter functionerende Nicolien: de ergste angsten zijn inmiddels beschrijfbaar; er is een strategie om de paniek te bedwingen. Gelukkig doet dit allemaal niets af aan het heerlijke leesplezier, en de originele kijk van de auteur op het leven en soms zelfs de politiek - de Kosovaren zielig vinden, dat kan ze niet. In eigen land zijn het ook hyena's. Maar met name de relatie met haar moeder begint langzamerhand ook voor buitenstaanders hervertelbaar te worden. Munchhausen by proxy, maar dan geestelijk. (2024)Wat bij Het Bureau van Voskuil niet lukt, blijkt probleemloos te slagen bij de faxen aan Ger: herlezen. Zelfs al een jaar later. De lichte toon van Nicolien Mizee bij de zwaarte van de thema's: het werkt. De lach, het gedoe, de vrienden, de formuleringen. (2025)